Tussenkomst van VOF in witwasschema’s

De CFI heeft de voorbije maanden verschillende dossiers naar het parket doorgemeld die betrekking hadden op vennootschappen onder firma (VOF) die recent werden opgericht[1]. De vennootschappen in kwestie fungeerden als vehikels voor het witwassen van geld voortkomend uit diverse onderliggende misdrijven, waaronder ernstige fiscale fraude, sociale fraude, georganiseerde misdaad, mensensmokkel en oplichting.

De VOF is een vennootschap met minimum twee onbeperkt aansprakelijke vennoten die onder een gemeenschappelijke naam een handelsactiviteit of een burgerrechtelijke activiteit uitoefenen, zoals bijvoorbeeld een vrij beroep. Het is een vrij eenvoudige, discrete vennootschapsvorm met weinig administratieve verplichtingen, kenmerken die haar aantrekkelijk kunnen maken voor crimineel misbruik. Een belangrijk punt is dat de VOF niet via een notariële akte moet worden opgericht, een onderhandse akte volstaat. Dit verkleint de mogelijkheid dat vermoedens van witwassen bij de oprichting door notarissen aan de CFI worden gemeld. Bij de oprichting van de VOF moeten geen zware financiële - of boekhoudkundige inspanningen worden gedaan, een wettelijk minimumkapitaal of financieel plan is immers niet vereist. Tenslotte hoeven ook de jaarrekeningen van deze vennootschappen niet te worden gepubliceerd[2].

De administratieve en financiële verplichtingen voor een VOF konden beperkt gehouden worden omdat de vennoten hoofdelijk en onbeperkt aansprakelijk zijn voor de schulden van de VOF. De faling van de VOF kan het faillissement van de vennoten met zich meebrengen, wat algemeen als een belangrijk nadeel van de VOF gezien wordt. Bij misbruik kunnen echter stromannen ingezet worden als vennoten, zodat dit nadeel opgeheven wordt en de criminelen een weinig gereglementeerde, discrete vennootschap ter beschikking hebben.

De CFI heeft vastgesteld dat de VOF die het voorwerp hebben uitgemaakt van dossiers die naar het parket werden doorgemeld vaak opgegeven activiteiten hadden in sectoren die een hoger risico op faillissement (en witwassen) inhouden (bouw, transport, horeca, …). De vennoten van die VOF betroffen hoofdzakelijk natuurlijke personen met de nationaliteit van een EU-Lidstaat en een adres in België. Er zijn echter aanwijzingen dat de betrokkenen in vele gevallen ‘stromannen’ kunnen zijn.

De verdachte verrichtingen in de vermelde dossiers werden voornamelijk via bankrekeningen uitgevoerd.

De CFI roept de banken op om aandacht te hebben voor de mogelijke tussenkomst van VOF in witwasconstructies en om verdachte verrichtingen in verband met deze problematiek aan de CFI te melden.